Etapy konsumenckiego postępowania upadłościowego
Postępowanie upadłościowe daje dłużnikowi nadzieję na oddłużenie go z ciążących na nim zobowiązań. W jego toku dąży się przede wszystkim do jak najpełniejszego zaspokojenia wierzycieli, którzy w postępowaniu upadłościowym dokonali stosownych zgłoszeń, a jeżeli ich całkowite zaspokojenie okazuje się niemożliwe – z reguły postanawia się o umorzeniu zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym.
Złożenie wniosku
Wszczęcie postepowania upadłościowego następuje zawsze na wniosek uprawnionej osoby fizycznej – dłużnika, który nie jest już w stanie regulować ciążących na nim zobowiązań pieniężnych. Odpowiednio wypełniony wniosek, dłużnik prowadzący działalność gospodarczą lub zawodową składa w sądzie właściwym dla jego głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej. W każdym innym przypadku właściwość ustala się na podstawie miejsca zwykłego pobytu wnioskodawcy. Od wniosku należy uiścić stałą opłatę w wysokości 30,00 złotych (uiszczaną przelewem, w kasie sądu lub w formie elektronicznych znaków opłaty sądowej).
Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Okoliczności wskazane przez dłużnika we wniosku podlegają weryfikacji na gruncie postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej, które kończy się tuż przed wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Prowadzący je sąd upadłościowy (tj. gospodarczy) bada przede wszystkim, czy zaistniały przesłanki ogłoszenia upadłości, w tym w szczególności stopień zawinienia dłużnika oraz jego faktyczną sytuację majątkową. W razie niespełnienia ustawowych przesłanek, sąd postanowi o odrzuceniu wniosku. Jeżeli zaś wniosek ów uzna za bezzasadny, należy spodziewać się jego oddalenia.
Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości
Pozytywne rozpatrzenie wniosku kończy się wydaniem przez sąd gospodarczy postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Dniem jego skuteczności, jak i wykonalności jest data wydania postanowienia. Od tego momentu można mówić o upadłości konsumenckiej, o której informacja powinna zostać umieszczona w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ogłoszeniu upadłości konsumenckiej towarzyszy zawsze automatyczne umorzenie wszelkich toczących się postępowań egzekucyjnych, o czym syndyka zawiadamia zainteresowanych komorników.
Zawiadomienie wierzycieli i zgłaszanie wierzytelności
W treści postanowienia o ogłoszeniu upadłości sąd wyznacza syndyka prowadzącego postępowanie upadłościowe. To w jego gestii leży zawiadomienie wierzycieli wskazanych we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej o ogłoszeniu upadłości danego konsumenta oraz zakreślenie terminu na zgłaszanie przysługujących im wierzytelności (zazwyczaj jest to termin 30 dni od dnia obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Zgłoszenie wierzytelności przez danego wierzyciela stanowi gwarant uwzględnienia wynikającej z niej należności w planie podział lub spłaty wierzycieli (oczywiście pod warunkiem, że wierzytelność rzeczywiście istnieje i znajduje potwierdzenie w dokumentach upadłego).
Oszacowanie wartości i składników masy upadłości
W toku prowadzonego postępowania syndyk weryfikuje prawdziwość informacji wskazanych przez dłużnika we wniosku. Dzięki temu zyskuje pełen obraz posiadanych przez dłużnika składników majątku – ruchomości i nieruchomości, które wraz z dniem ogłoszenia upadłości składają się na tzw. masę upadłości. Wykaz majątku posiadanego przez dłużnika ujmowany jest w ramach spisu inwentarza.
Likwidacja składników masy upadłości
Na dalszym etapie postępowania upadłościowego, jeżeli w masie upadłości znajdują się jakiekolwiek składniki majątku, syndyk sporządza plan likwidacyjny. W jego treści zawiera się proponowany przez syndyka sposób sprzedaży składników majątku upadłego, tryb oraz termin planowanej sprzedaży. Likwidacja nie jest bowiem niczym innym niż spieniężeniem posiadanych przez upadłego ruchomości i nieruchomości w drodze przetargu lub z wolnej ręki, a uzyskane z niej sumy przeznaczane są następnie na zasilenie funduszy masy upadłości.
Podział uzyskanych funduszy
Dzięki uzyskanym w drodze sprzedaży funduszom, syndyk może zaspokoić (przynajmniej częściowo) wierzycieli upadłego. Podział kwoty następuje w ramach planu podziału funduszy masy upadłości, który syndyk przedkłada sędziemu celem zatwierdzenia. Ów plan wskazuje stopień zaspokojenia każdego z wierzycieli uczestniczących w postępowaniu upadłościowym w zależności od przedmiotu zabezpieczającego jego wierzytelność, jej wysokości oraz ujęcia w określonej kategorii zaspokojenia.
Plan spłaty wierzycieli
Nie zawsze jednak w masie upadłości osoby fizycznej znajdują się składniki nadające się do sprzedaży i tym samym pozwalające na wpływ do masy upadłości jakichkolwiek funduszy. W tak nakreślonej sytuacji syndyk przygotowuje projekt planu spłaty wierzycieli, w którym bierze pod uwagę m.in. wydatki oraz możliwości zarobkowe upadłego. Taki projekt ustala przewidywane wpływy do funduszy masy upadłości oraz planowany okres płatności rat dokonywanych przez upadłego na rzecz wierzycieli. Konieczność ustalenia planu spłaty zaistnieje także, gdy co prawda nastąpiła likwidacja określonych składników masy upadłości, jednakowoż środki z niej płynące nie pozwoliły na pokrycie całości zobowiązań ciążących na upadłym.
Umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty
Zdarzyć się może taka sytuacja, gdy wpływy do majątku upadłego są na tyle niskie, że pozwalają na pokrycie jedynie bieżących wydatków upadłego i nie może być mowy o dokonywaniu spłat w ramach planu spłaty. Jeżeli więc upadły nie jest zdolny do podjęcia pracy i zwiększenia wpływów do masy upadłości, sąd może rozważyć umorzenie ciążących na nim zobowiązań bez ustalania planu spłaty, co zakończy postępowanie w tym zakresie.
Zakończenie postępowania
Wydanie postanowienia w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli lub postanowienia o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest jednoznaczne z zakończeniem postępowania upadłościowego. W treści wskazanych postanowień sąd określa wysokość umorzonych wierzytelności, a w pierwszym z nich precyzuje dodatkowo wysokość kwoty miesięcznej potrącanej na rzecz wierzycieli oraz okres dokonywania spłat (maksymalnie 36 miesięcy) ciążących na upadłym. Choć datą zakończenia postępowania jest dzień wydania postanowienia, to obowiązki upadłego nie kończą się wraz z nim. Jak już wyżej zostało wskazane, obowiązany jest on do regulowania ciążących na nim zobowiązań i to aż do momentu wykonania uchwalonego planu spłaty.
